Hans du Plessis

Hans du Plessis (15 Januarie 1945, Pretoria – 25 Oktober 2024, Potchefstroom) was ’n Suid-Afrikaanse skrywer en digter. Van die boeke wat hy geskryf het is "Die pad na Skuilhoek", "Verbrande paradys", "Inboekeling" en "Disse flippen stukkende wêreld dié, my ou"en nog meer. Du Plessis is 'n lid van PEN Afrikaans.

Hans du Plessis
Hans du Plessis
Gebore	Hans Georg Wilhelm du Plessis (1945-01-15)15 Januarie 1945 Pretoria
Sterf	25 Oktober 2024 (op 79) Potchefstroom
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Alma mater	Unisa, Universiteit van Pretoria
Beroep	Skrywer, digter
Eggenoot	Maria Magdalena Potgieter
Kinders	Barend, Louis, Hansie, Tjaard

Lewe en werk

Boeke deur Hans du Plessis geskryf.

Hans Georg Wilhelm du Plessis is op 15 Januarie 1945 in Pretoria gebore as een van vier seuns. Hy word in Silverton groot waar hy vanaf 1951 sy skoolopleiding aan die Laerskool Silverton ondergaan, waarna hy in 1962 matrikuleer aan die Afrikaanse Hoër Seunskool in Pretoria. Na voltooiing van sy B.A.-graad aan die Universiteit van Pretoria, met Geskiedenis en Noord-Sotho as hoofvakke, begin hy in 1966 vir ses jaar skoolhou. In 1966 gee hy onderwys in Noord-Sotho aan Roodepoort Hoërskool en in 1967 is hy Afrikaans onderwyser aan Athlone Boys High School. Vir vier jaar hierna gee hy onderwys aan die Hoërskool Evander, eers in Geskiedenis en later ook in Afrikaans.

Eers tydens sy skoolhoujare voltooi hy Afrikaans III en verwerf hy later al sy nagraadse grade in Afrikaans-Nederlands. Hy skryf in as deeltydse student aan die Universiteit van Suid-Afrika en behaal in 1969 die Universiteits Onderwysdiploma (met onderskeiding in Afrikaans) en in 1970 die B.A. Honneurs-graad (met lof). In 1971 word die Magisterbeurs deur die Universiteit van Suid-Afrika aan hom toegeken en in 1972 verwerf hy die M.A.-graad (met lof) met ’n verhandeling oor “Die deeltjiewerkwoord in Afrikaans”. In 1975 word die D.Litt. et Phil.-graad in Afrikaanse Taalkunde aan hom toegeken op grond van sy proefskrif “Komplementwerkwoorde en werkwoordkomplemente: ’n beskrywing van die struktuur van die werkwoord-komplement-konstruksie in Afrikaans”.

Hy ontvang in 1976 die senior beurs van die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing en studeer hiermee verder aan die Harvard Universiteit onder die taalkundige Susumu Kuno en aan MIT in Amerika onder die wêreldbekende Noam Chomsky, grondlegger van Transformasioneel Generatiewe Grammatika (TGG). In 2005 is hy gasprofessor in Afrikaans aan die Universiteit van Antwerpen in België. Hy is op 5 Oktober 1968 getroud met Maria Magdalena Potgieter en die egpaar het vier seuns, Barend Rudolph, Johannes Lodewicus (Louis), Hans Georg Wilhelm (Hansie) en Tjaard. Al vier seuns is getroud en daar is nege kleinkinders.

Na ses jaar in die onderwys word hy in 1972 aangestel as lektor in Afrikaanse Taalkunde aan die Universiteit van Suid-Afrika en vanaf Julie 1977 tot 1980 is hy senior lektor aan die Randse Afrikaanse Universiteit. In Januarie 1981 word hy professor in Afrikaanse Taalkunde aan die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys. In sy intreerede, “Die Afrikaanse taalwetenskap as besondere taalwetenskap”, bepleit hy ’n instituut vir eietydse Afrikaans, omdat ’n opname en behoud van kwynende vorme soos Griekwa-Afrikaans en Johannesburgse Afrikaans noodsaaklik is. Sedert 1980 doen hy dan self intensief navorsing oor dialektologie en werk onder leiding van Christo van Rensburg mee aan ’n omvattende navorsingsprojek oor die Afrikaans van die Griekwas. Hierna publiseer hy verskeie artikels en handboeke oor die sogenaamde Oranjerivier-Afrikaans, waarvan Griekwa-Afrikaans een subdialek is. Hy skryf ’n verslag hieroor aan die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing in 1983 en is ook leier van ’n projek oor die Afrikaans van Namibië in 1985. Uit hierdie studieveld verskyn later sy Griekwapsalms en Griekwagedigte, wat onder andere deur Randall Wicomb getoonset en gesing word. Sy belangstellingsveld lei ook in 1983 tot ’n aanstelling as ’n Direkteur van die Instituut vir Taal en Letterkundige Navorsing.

Sedert 1985 is hy saam met die Departement Afrikaans van die Potchefstroomse Universiteit betrokke by skryfkursusse van die Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging (ATKV) en wanneer die universiteit in 1989 besluit om ’n skryfskool te stig, word hy aangestel as eerste direkteur. Hierdie skool bied sy eerste kursusse in 1990 aan en staan bekend as die ATKV-Skryfskool. Hy beklee hierdie pos tot aan die einde van Desember 2011, waarna hy aftree. Sedert die vroeë negentigerjare het hy las van ’n oorerflike oogsiekte wat meebring dat hy nie meer motor kan bestuur nie en met behulp van tegnologie moet lees. Benewens sy huis in Potchefstroom besit hy ook ’n vakansiehuis op Eersterivier-strand in die Oos-Kaap en ’n huisie op ’n stuk grond van elf hektaar in die Vredefortkoepel.

Hy woon in 1991 kursusse in kreatiewe skryf in die Verenigde State van Amerika by. By die Oklahoma Arts Institute word hy onderrig in die skryf van fiksie en daarna deurloop hy ook Syd Field se kursus in draaiboekskryf. Sy professionele lidmaatskappe sluit in die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns, die Taalkommissie, die Linguistiese Vereniging van Suid-Afrika, die redaksionele komitee van Literator en hoofbestuurslid van die Afrikaanse Skrywersgilde. Hy dien ook op die direksies van die ATKV (en word onder andere in 2000 verkies tot ondervoorsitter van hierdie organisasie, ’n posisie wat hy tot 2008 beklee), Lapa Uitgewers (ook as voorsitter) en die Aardklop Nasionale Kunstefees. Hy was ook voorsitter van die FAK se Taalkomitee, een van die trustees van die Arts and Culture Trust van die President en trustee van die Kanselierstrust van die Potchefstroomse Universiteit.

By verskeie geleenthede gee hy belangwekkende openbare redes. By ’n FAK-byeenkoms in 1977 op Sasolburg sê hy reeds dat die bruin mense deel is van die Afrikaanse gemeenskap, ’n baie polities onpopulêre stelling tydens die apartheidsbewind. Tydens 2000 se Aardklop-Kunstefees lewer hy ’n lesing oor “Sol Plaatje en Totius”, waarin hy die ooreenkomste tussen hierdie twee uiteenlopende figure uitlig, wat albei in 1877 gebore is en albei doktorsgrade verwerf het. In 2002 lewer hy die Hoërskool D.F. Malherbe se sewende gedenklesing onder die titel “Afrikaanses en Afrikaans: van Malherbe tot Mbeki”. Hierin bepleit hy dat Afrikaans inklusief moet wees van almal wat hom praat, ook vir daardie mense vir wie dit ’n tweede of derde taal is. Op 18 Junie 2014 skryf hy saam met Bernard Odendaal, Christo van Rensburg en J.C. Steyn ’n brief aan die pers, waarin hulle pleit vir die bestaan van ’n Afrikaanse universiteit wat sonder druk Afrikaans as onderrigtaal kan gebruik. Daar hoef nie diskriminasie te wees nie en anderstaliges is welkom, solank hulle aanvaar dat die ankertaal vir onderrig Afrikaans is. Oor die jare lewer hy ook gereeld rubrieke vir koerante en tydskrifte, veral vir die Potchefstroom Herald, en ’n keur hieruit word later gebundel as “Splinters”. Hy lewer die eerste Christo van Rensburg-gedenklesing in Mei 2018 getiteld "Taalverskeidenheid en die dekolonisering van Afrikaans".

Skryfwerk

Poësie

Hy maak ’n bydrae tot die poësie, die prosa en ook op dramagebied. Sy eerste gedigte word in letterkundige tydskrifte gepubliseer, soos Kol in 1969 en daarna ook in Tydskrif vir Letterkunde en Standpunte. Sy eerste digbundel is “Kleinwild”, wat getrou aan die titel ’n aantal korter (“klein”) gedigte bevat, met die natuur ’n oorheersende tema. Die drie afdelings bevat onderskeidelik gedigte oor die skepping en die eerste dae, wat opgevolg word deur natuurgedigte en verse van verwondering oor die skepping, met die laaste afdeling wat meer mensgerig is. “Gewete van glas” bevat verse oor jeugherinneringe, die digkuns self en ’n aantal ander temas. ’n Deurlopende motief is die mens se strewe om op te diep en te ontgin en samehangend hiermee is die diepgang wat God bied. Die besondere taalvermoë is ’n besliste aanwins vir die bundel. Die bundel sluit af met ’n hele aantal gedigte geskryf in die Griekwa-idioom, insluitende ses Griekwapsalms. Hier is die herskryf van Psalm 121 ’n hoogtepunt.

Hierna publiseer hy self die bundel “Die Griekwapsalms en annerlike goeterse yt die Woord yt”, wat die voorloper is vir die bundel “Innie skylte vannie Jirre”. Hierdie bundel is gebaseer op Bybelgedeeltes uit veral die Psalms en Spreuke maar ook uit ander Bybelboeke, wat hy self in Griekwa-Afrikaans verwerk. In 2002 ontvang “Innie skylte vannie Jirre” die prys vir die beste Algemene Christelike Boek van die CBSA (die Christian Booksellers Association of Christelike Boekhandelvereniging). Die sukses van hierdie bundel word opgevolg met die soortgelyke “Boegoe vannie liefde” (omdigting van Hooglied in Griekwa-Afrikaans) en “Hie neffens my”. “Karos orie dyne” verplaas weer die Bybelse agtergrond na die wêreld van die Griekwas, waar hierdie dialek se treffende uitsprake en beelde in knap verse geboekstaaf word. Die gedigte bevat die Dawidpsalms en ander Bybelgedeeltes, insluitende gelykenisse. Randall Wicomb toonset verskeie van Hans se Griekwa-gedigte, bied landswye konserte aan en verewig die liedjies ook op CD. “Boegoe vannie liefde” word in ’n musiekproduksie verwerk en by die Stellenbosch Woordfees opgevoer in 2011, waar dit spesiale vermelding kry met die toekenning as die beste musiekproduksie. Die produksie Boegoe vannie Liefde, getoonset en uitgevoer deur Lize Beekman was deel van Radio Sonder Grense se Kunstefees op die lug. Kruis van Liefde, saam met Bernard Odendaal, is 'n Paasspel van 'n bundel gedigte wat in 2020 verskyn en wat as oratorium deur Franco Prinsloo gekomponeer is en deur Lizanne Barnard getoonset word as musiekteater onder die titel Barabas by die Kruis. Sy gedigte word opgeneem in verskeie versamelbundels, waaronder “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”, “Goudaar”, “Digters en digkuns” en die “Versindaba” bundels wat jaarliks na hierdie fees uitgegee word.

Prosa

Op prosagebied debuteer hy met die roman “Grensgeval”, wat wentel rondom ’n Potchefstroomse taalnavorser, Jan Adamse. Jan is in Namibië op soek na sy verlore oupa Isak, ten einde sin te maak van sy wortels en bestaan, as wit Afrikaner met bruin voorouers. Terselfdertyd doen hy navorsing oor taaloorspronge en hou interne debatte met sy verbeelde reisgenoot, oom AE. Intussen is sy huwelik besig om te verbrokkel. Die roman “Skuiwelinge” se titel verwys na die tragiek van die Groepsgebiedewet verskuiwings, asook na die nuwe insigte wat die hoofkarakters gaandeweg ontwikkel. Dit handel oor drie Suid-Afrikaners (Hosea, Ben en Ester) vanaf uiteenlopende agtergronde wat in ’n kamer in ’n parkeergarage vasgekeer word wanneer politieke geweld die stad teister. Die drie is bang vir die geweld en bang vir mekaar, maar praat tog met mekaar om die nag te probeer omkry. So beleef elkeen sy verlede en vrese om daarvan en van die huidige krisis en moontlike dood sin te maak. Dit wat hulle sê is belangrik, maar dit wat ongesê bly net so belangrik. Geweld en die impak daarvan op hulle uiteenlopende lewens is die kerntema. Hierdie boek word in 1990 genomineer vir die Rapportprys en dit word ook in 1991 deur die beoordelaars van die ATKV-prosaprys uitgesonder as ’n boek met besondere meriete.

Baie later verskyn die roman “Verbrande paradys” oor die Vredefort-koepel, waar die gemeenskap wat hier op mekaar aangewese is se lewens teen die agtergrond van die natuur en die geskiedenis van die omgewing geskets word. Die Vredefortkoepel is geskep deur die val van ’n meteoriet ongeveer tweeduisend miljoen jaar gelede en is die grootste meteoriet-impakgebied ter wêreld. Die verhaaltyd strek oor ongeveer vyf jaar en dek die belangrikste jeugkarakters se tienerjare in die koepel tot hul eerste twee jaar op universiteit in Potchefstroom. Daar is Sybrand Venter wie se pa tragies sterf en hom dwing om gou volwasse te word, sy broer Henro wat goed is met sy hande maar nie uitgeknip is vir student nie en die atleet Andries Spogter. Hoewel die verhaal nie chronologies vertel word nie, ontvou die koepel se familiegeskiedenisse en verhoudinge tussen die Venters, die Spogters en die Nels stelselmatig in die hede van die verhaal. Die verhaal eindig met hoop, waar die slothoofstuk sinspeel op moontlike toekomstige gebeure in die lewe van die karakters en die erkenning van die Vredefort-koepel as wêreld-natuurerfenisgebied. Hoe die mens die natuur kan bewaar en geniet of deur apatie kan verwaarloos en vernietig word die oorheersende tema van die verhaal.

“Die pad na Skuilhoek” het die Voortrekkers as historiese agtergrond. Drie kinders, Lourens Botha, Petronel van Rensburg en hulle vriend Vryheid oorleef tydens hierdie trek die Matabeles se Liebenberg-moorde naby die huidige Parys in die Vrystaat op 23 Augustus 1836. Vryheid is die kind van ’n onbekende slavin en ’n onbekende wit man. Hulle kruip weg op Skuilhoek en Lourens probeer later om hierdie gebied vir hulle as plaas te bekom. Die rassespanning en geweld van hierdie tydperk word op realistiese wyse voorgestel. Die skrywer beeld die Voortrekkers uit as ’n groep mense wat nog nie ’n gedeelde lotsverbondenheid het nie. Dit is inderdaad in groot mate aan hulle verdeeldheid en hardkoppigheid te wyte dat die hele laer uitgemoor is. Die roman lewer behalwe die historiese perspektief ook ’n knap blik op die seksuele ontwaking van jongmense op pad na volwassenheid. “Die pad na Skuilhoek” is in Nederlands vertaal as “Op weg naar Schuilhoek”, en sy vervolg, “As die wind kom draai” word tans ook in Nederlands vertaal. Die wind van die titel is metafories van gerugte wat as die waarheid vertel word, geskiedenis word en later die waarheid en mite waarby mense hou. Die wind hou ook verband met ’n nuwe tydsgees, kreatiewe denke, verandering en omwenteling van opvattings. Die verhaal speel af in 1844 in ’n ongetemde Suid-Afrikaanse binneland, met die hoofkarakters die Voortrekkerfamilies wat hulle naby Potchefstroom en die Vredefort-koepel vestig, naamlik die Bothas, Prinsloos en Steyns. Aan die rand van hierdie boerefamilies staan die inheemse inwoners, wie se lotgevalle onlosmaaklik met hulle s’n verweef is. Vryheid is die kind van ’n onbekende slavin en ’n onbekende wit man en hy is soos ’n broer vir Lourens Botha, die eienaar van Skuilhoek, en sy vrou, Petronel. Sentraal in die verhaal is die liefde tussen Vryheid en Magriet Prinsloo, wat oënskynlik liefde oor die kleurgrens is, maar soos die karakters se voorgeskiedenis ontvou raak hierdie klassifikasie problematies. Sub-intriges is Lourens se ambisie om veldkornet van die Berglandwyk te word en Bybeltjie Steyn se roeping om in Nederland vir predikant te gaan studeer. Meester Joachim Roos bly drie uur te perd van die plaas Skuilhoek op Mooirivierdorp (die latere Potchefstroom) en help die drie jong mans met hulle onderskeie probleme. Kwessies soos slawerny, rassevermenging en afkoms word in die verhaal aangeraak. Belangrik is veral die beeld van die geskiedenis wat met tyd opgebou is, met bevraagtekening van die geloofwaardigheid en kredietwaardigheid van historiese figure wat tot helde gemaak is.

Die roman “Tussen die klippe” het in 2016 verskyn. Die beeldskone Susanna Isabella Marais (of is dit Nortier, of dalk Espag?) word in die Moot voor die Hof van Landdros en Heemrade gebring omdat die oudstes haar van veelmannery en bedrog beskuldig. En in die hof onder die wildeseringbome word haar skuld getuie vir getuie duideliker. Hulle ken haar so. Dominee Johannes van die gemeente van Efese word uit die Kolonie deur die weledele Sinodale Kommissie, wat die geestelike belange van die geloofsgenote noord van die Vaalrivier behartig, gestuur om oor dié “hoogs onwettige, onsedelike en onchristelike egverbintenis” te oordeel

“Inboekeling” se titel verwys na die inboekstelsel van die republieke in Suid-Afrika in die negentiende eeu. Hierdie praktyk was onder andere een van die oorsake van die eerste Engelse anneksasie van Transvaal in 1877, omdat dit beskou is as ’n voortsetting van slawerny. Dit was egter ’n praktyk wat ook in die twee Britse kolonies toegepas is. Swart kinders is ontvoer en dan ingeskryf in ’n boek op die dorp, waarna hulle as slawe vir die wit mense werk.  Die patriarg Hermaans Opperman regeer sy gebied (Hier) met ’n ysterhand en laat sy seun Niklaas enigiets toe. Niklaas kom met Japie Niemand aan ’n riem op die werf van Hier aan. Maria Coetzee dwing Niklaas om die kind terug te neem na sy mense toe, maar die kind verkies om eerder onder haar sorg geplaas te word. Japie Niemand kom van Elders af en was op pad na Niemandsland, maar dit is duidelik dat hy ’n geheim verberg. Daar is onrus onder die gekleurde inboekelinge wat net wag vir ’n geleentheid om uit te bars en dan is daar nog die leeus en wilde natuur wat bedreigings is. Benewens die etiese kwessies wat geopper word, is die boek ook ’n spanningsverhaal.

"Tussen die Klippe" is ook 'n historiese roman wat afspeel in die onsekere oorgangsjare rondom die 1850's in die omgewing van te stigte Pretoria. Die verteller, Johannes, word as onwillige heemraadslid gedwing om te oordeel oor die beeldskone jong vrou, Susanna Marais, wat van veelmannery beskuldig word, en soos die Apostel worstel Johannes met die betekenis van die liefde.

"Drie Vroue en 'n Meisie" vertel die verhaal van die nageslag van die Skotse delwer wat sy geluk op die diamantdelwerye van die Wes-Transvaalse Hoëveld kom soek, maar sy vrou verloor en sy baba agterlaat om deur 'n ongenaakbare gemeenskap en kerk in die steek gelaat te word – tot in die derde geslag...

"Die Opstand van Poppie Nel" verskyn in 2020 en handel oor die genesing van 'n jong vrou wat oor baie jare deur hulle pastoor seksueel gemolesteer word. Kan so 'n mens ooit weer opstaan, want die wreedste moord is die waar die slagoffer na die moord moet bly lewe.

“Splinters” is ’n keur uit sy rubrieke wat oor sowat twintig jaar veral in die Potchefstroom Herald maar ook in ander koerante en tydskrifte verskyn het. Van sy kortverhale verskyn in tydskrifte soos Tydskrif vir Letterkunde. Sy kortverhaal “Staan, Dawid, staan!” word opgeneem in die versamelbundel “Liefde loop ver” onder redaksie van Jeanette Ferreira. Ander versamelbundels waarin sy werk verskyn sluit in “Uit die kontreie vandaan”. Sy kortverhaal “Die vis” word deur Chris Claassen in ’n kort drama verwerk en onder die titel “Die geelvis” opgeneem in die versamelbundel “Kort dramas vir ’n nuwe geslag”.

Sy eerste jeugverhaal is “Disse flippen stukkende wêreld dié, my ou”. Hierin word die probleme van kinders behandel, wat ontstaan grootliks as gevolg van die optredes van volwassenes. Die agtergrond is die politieke veranderinge in Suid-Afrika, waar skole oopgestel word vir alle rasse. Thomas Klopper is ’n bruin seun wie se pa oorlede is. Hy bly saam met sy ma en twee sussies in ’n kamer op die erf van die wit gesin, die Ankers. Ook in die kamer woon sy pa se neef, wat die kinders aanrand en beledig. Dan los Thomas se ma hom alleen agter en moet hy leer om self sonder geld oor die weg te kom. Hy knoop ’n hegte vriendskap aan met Dirk Anker, ’n wit seun met ’n gematigde politieke opvoeding. Dirk en sy pa wend pogings aan om hom by die blanke skool te laat skoolgaan. Hier is daar egter mense soos Hare Harmse en sy maats wat glo hy behoort nie in die skool nie wat die lewe vir hom baie moeilik maak. Gekontrasteer met Thomas se situasie is die probleme van die emosioneel verwaarloosde rykmanseun Herrie en die eweneens eiesoortige probleme van Dirk, wat in ’n meer standvastige huis groot word. Die drie hoofkarakters, Thomas, Dirk en Herrie, verwys na die universele Tom, Dick en Harry, wat impliseer dat die probleme universeel is en almal raak. Daarna verskyn “Bakgat, en wat dan van my?”, waarin Herrie se verhaal voortgesit word. Sy ouers skei en hy word afgelaai by sy tante in Johannesburg om daar matriek te maak. Hy moet hier leer om volwasse te word en verhoudings te herstel en te kweek. Die krisis kom wanneer sy vervreemde pa hom onverwags vir ’n jagnaweek kom haal, juis die naweek wat hy beplan het om alleen te wees met sy meisie, Loelien. “Ditsem Dawid!” vertel van Dawid, die nuwe seun in die skool. Ernesta, die meisie op wie hy verlief is, nooi hom na haar pa se wildsplaas uit, waar hy avonture met wildstropers beleef en sy eerste smaak van romanse kry. Die etiek van jag word bespreek, maar op so ’n wyse dat dit soomloos in die verhaal verweef is en nie as morele les nie, en die natuurskoon en diere word met liefde en deernis beskryf. Die ATKV-Kinderboektoekenning vir 13-15 jaar word in 1997 toegeken aan “Ditsem Dawid!”. Benewens sy letterkundige geskrifte verskyn daar verskeie resensies van hom in koerante en oor die SAUK, asook vakkundige artikels in publikasies soos Klasgids, Taalfasette, Tydskrif vir Geesteswetenskappe, Die Transvaler en Linguistic Inquiry. Taalkundige boeke soos “Die Afrikaanse taalkunde as besondere taalwetenskap” (uitgegee deur die Potchefstroomse Universiteit), “Sintaksis vir eerstejaars”, “Wat is wat? ’n Inleidende ondersoek na wat-verskuiwing in Afrikaans”, “Taalfeite en -foute: hersieningsoefeninge in Afrikaans”, “Sintaksis” en “Variasietaalkunde” word ook gepubliseer. Met “En nou, Afrikaans?” besin hy oor die toekoms van Afrikaans in ’n demokratiese bestel in Suid-Afrika en gee voorstelle hoe die gebruik van die taal deur sy eie gebruikers bepaal kan word. “Skryf ’n storie” is ’n handleiding vir die voornemende skrywer, waarin hy praktiese wenke en opdragte saamvat. Saam met professor D.H. Steenberg is hy redakteur van “Skryfateljee: gesprekke oor skryfwerk”, waarin bekende skrywers hulle menings oor skryfwerk uiteensit.

Drama

Op versoek van die dramadepartement van die Hoërskool Pro Arte Alphen Park in Pretoria verwerk hy in 1995 sy jeugverhaal “Disse flippen stukkende wêreld dié, my ou” tot ’n eenbedryf vir die verhoog. Hy kry in 1996 die C.R. Swart-prys vir hierdie dramaverwerking wanneer dit by die ATKV-tienertoneelkompetisie opgevoer word. Tydens die Klein Karoo Nasionale Kunstefees in 1997 word sy eerste Griekwa-drama, “Broerse”, opgevoer. Dit vertel die verhaal van ’n gesin wat deur kleurvooroordeel versplinter word. Twee broers beland aan verskillende kante van die kleurskeidslyn en raak dan beide op dieselfde vrou verlief. Die kleurbehepte gemeenskap hou die broers van mekaar weg, terwyl die meisie dit moeilik vind om te kies, want sy word nie toegelaat om lief te hê soos sy wil nie. In 1999 span Hans saam met die komponis Wilhelm Joubert en bring die musiekspel oor die Anglo-Boereoorlog, “Liefde en oorlog”, by die Aardklop Kunstefees op die planke. Hy verwerk ook sy “Boegoe vannie liefde” as ’n musiekspel vir die verhoog.

Eerbewyse

In 1997 ontvang hy ’n erepenning van die Akademie saam met Annette du Plessis vir Afrikaanse dokumentêre televisieprogramme vir hulle program “Afrikaans – ons eie mixed bredie”. In 2009 word hy vereer met ’n ATKVeertjie-toekenning. Tydens die Woordfees van 2011 op Stellenbosch voer ’n groep jong kunstenaars van Potchefstroom onder regie van Adri Breed ’n verwerking van “Boegoe vannie liefde” op, wat getoonset is deur Lize Beekman. Die 28 November 2013 uitgawe van die tydskrif Literator word aan hom opgedra.

Sterfte

Du Plessis sterf op 25 Oktober 2024 in Potchefstroom op 79-jarige ouderdom.

Publikasies

Jaar	Publikasie
1978	Kleinwild
1979	Wat is wat? ’n Inleidende ondersoek na wat-verskuiwing in Afrikaans
1982	Die Afrikaanse taalkunde as besondere taalwetenskap
	Sintaksis vir eerstejaars
1984	Gewete van glas
	Taalfeite en -foute: hersieningsoefeninge vir Afrikaans
1985	Grensgeval
1983	Sintaksis
1987	Variasietaalkunde
1990	Skuiwelinge
1991	Disse flippen stukkende wêreld dié, my ou
1992	En nou, Afrikaans?
1993	Skryf ’n storie: praktiese wenke en opdragte vir die voornemende skrywer
1995	Bakgat, en wat dan van my?
1997	Ditsem Dawid!
1999	Die Griekwapsalms en annerlike goeterse yt die Woord yt
2001	Innie skylte vannie Jirre
2002	Boegoe vannie liefde
2003	Hie neffens my
2004	Splinters
2009	Verbrande paradys
2011	Die pad na Skuilhoek
2012	Karos orie dyne
2013	As die wind kom draai
2014	Inboekeling
2016	Tussen die Klippe
2017	Drie Vroue en 'n Meisie
2020	Die Opstand van Poppie Nel
2020	Kruis van Liefde
2022	Inkommers

Redakteur

1992 – Skryfateljee (saam met D.H. Steenberg)

Verwysings

1. Steenberg, Elsabe “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 33 no. 1, Maart 1993
2. Cloete, T.T. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 19 no. 3, September 1979; Slabbert, Annelize “Beeld” 2 April 1979
3. Brink, André P. “Rapport” 2 Desember 1984; Cloete, T.T. “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 23 no. 2, Mei 1985
4. Britz, Etienne “Rapport” 24 Junie 2001; Cilliers, Cecile “Beeld” 14 Mei 2001
5. Van Rensburg, Christo “Beeld” 30 Julie 2012
6. Brink, André P. “Rapport” 16 Februarie 1986
7. Hambidge, Joan “Insig” Augustus 1990
8. Cilliers, Stoffel “Beeld” 6 April 2009
9. Hambidge, Joan “Beeld” 2 April 2012; Taljard, Marlies “Rapport” 2 Oktober 2011
10. Breytenbach, Malene “Rapport” 5 Mei 2013; Cilliers, Susan “Beeld” 29 April 2013
11. Nel, Ronel “Netwerk24” 16 Mei 2016; Van Rensburg, Cas “Netwerk24” 5 Junie 2016
12. Van Zyl, Wium “Rapport” 21 September 2014
13. Wybenga, Gretel “Beeld” 13 Desember 2004
14. Pakendorf, Gunther “Die Burger” 14 April 1992
15. Malan, Lucas “Rapport” 30 Julie 1995; Steenberg, Elsabe “Beeld” 10 Julie 1995
16. Steenberg, Elsabe “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 33 no. 3, Augustus 1995
17. Ponelis, F.A. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 23 no. 4, Desember 1983
18. Coetzee, Anna E. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 32 no. 4, Desember 1992
19. Steenberg, Elsabe “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 30 no.3, Augustus 1992
20. Cilliers, Cecile “Beeld” 6 November 2002
21. van Heerden, Suné (26 Oktober 2024). "Geliefde prof. Hans du Plessis oorlede". Maroela Media. Besoek op 26 Oktober 2024.
22. Potgieter, Didi (15 November 2022). "Inkommers deur Hans du Plessis, 'n resensie". Litnet. Besoek op 12 Augustus 2024.

Bronnelys

Boeke

• Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria; Eerste uitgawe 2005
• Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005

Artikels in boeke

1981 Musiek: 'n sintaktiese analise. Hulsels van kristal. Red. A-J. Coetzee, Kaapstad.

1982 Resensies. Oor skrywers en boeke. Red. F.I.J. van Rensburg, Johannesburg, Perskor.

1983 Taalvariasies in die Afrikaans van Johannesburgers. Taalverskeidenheid. Reds. G.N. Claassen en M.C.J. van Rensburg. Pretoria: Academica.

1983 Die voorgraadse onderrig van die Afrikaanse sintaksis. Afrikaans: objek en metode. Reds. LC. Eksteen en R. Pretorius. Pretoria: J.L. van Schaik.

1984 Die handhawing van Afrikaans. Afrikaans: stand, taak en toekoms. Reds: K.P. Prinsloo en M.C.J. van Rensburg. Pretoria: HAUM.

1984 Die verband tussen taal-en letterkunde. Huldigingsbundel: G.S. Nienaber. Red. AL Sinclair. Kaapstad: UWK.

1984 Het Afrikaans die Afrikaner ontgroei? Skrywer en gemeenskap. Red. C. Malan. Pretoria: HAUM-Literêr.

1985 Die grammatika van die prosa. Gids by die literatuurstudie. Reds. E. Botha en T. T. Cloete. Pretoria: HAUM-Literêr

1985 Afrikaans in Johannesburg. Die vertaling van nie-standaardtaal. Pretoria: Unisa.

1987 Die Afrikaner en Afrikaans. Afrikaans en taalpolitiek. Reds. H. en T. du Plessis. Pretoria: HAUM.

1989 Die Afrikaanse taalgemeenskap. Inleiding tot die taalkunde. Red. T.J.R. Botha. Pretoria: Academica.

1990 Die taalaanbod van die universiteit. Taal en bedryf. Red. I.R. Ribbens. Pretoria: RGN.

1992 Die Afrikaanse woordelys en spelreëls. Taalkommissie, Suid-Afrika Akademia. Kaapstad: Tafelberg.

1992 Nadruk, Diepte – en oppervlaktestruktuur. Literêre terme en teorieë. Red. T.T. Cloete, Pretoria: HAUM-literêr.

19994 Taalkontakvariasie in Afrikaans. In: Nuwe perspektiewe op die geskiedenis van Afrikaans. Reds. G. Olivier en A. Coetzee. Halfweghuis: Southern Boekuitgewers.

1995 Skryfkuns as literêre teorie. Vernuwing in die Afrikaanse letterkunde, geredigeer deur M. Hattingh en H. Willemse. Kaapstad: UWK.

1998 Die sin van sintaksis vir die skryf van skryfkuns. Sintaksis op die voorgrond. Rufus Gouws & Ilse Feinhauer (reds.). Pretoria: van Schaik. 68 – 77.

1999 Taalbeplanning. Taal en stryd, Theo du Plessis & Alwyn van Gensen (reds). Pretoria: van Schaik.

2001 Die ontwikkeling van die Afrikaanse variasietaalkunde. Taallandskap. Reds. Carstens & Grabe, H. Pretoria: van Schaik. 69 – 80.

2003 Afrikaans and Khoi: Languages in Contact. In CASAS publication series 43, Silent Voices.

2012 Kom ons skryf 'n gedig. In: Die Afrikaanse skryfgids. Riana Scheepers en Letti Kleyn (reds.) Johannesburg: Penguin Books.

2012 Skryfskool toe of nie? In: Afrikaanse skryfgids. Riana Scheepers en Letti Kleyn (reds.) Johannesburg: Penguin Books.

Artikels in geakkrediteerde tydskrifte

1975   Die hoërskool en die taalwetenskap. Klasgids , 10:2. Augustus. 61-74.

1977   Oor daar in Afrikaans. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 17. 134-245.

1977   Die vergelykingskonstruksie in Afrikaans. Taalfasette, 22(2). 1-17.

1977   On wh-movement in Afrikaans. Linguistic Inquiry, 8.

1978   'n Funksionele benadering tot NS-uitbreiding in Afrikaans. Taalfasette, 24 (1).

1981   Verskuiwing of verdwyning: 'n sintaktiese kwessie. Taalfasette, 27(1).

1981   Afrikaans in Johannesburg. Taalfasette 27(2). 1-14.

1981  'n Grammatiese manifestasie van 'n nie-grammatiese kwessie. Taalfasette, nuwe reeks 1:1.

1983   Het Afrikaans die Afrikaner ontgroei? Standpunte 168, XXVI:6. 23- 29.

1983   Die analise van 'n Griekwavertelling. LVSA-kongresreferate.

1983   Hoe Afrikaans is Afrikaans-Nederlands? Koers, 48,2. 93-99

1983   Iets oor sprekersempatie. Literator, 4,1. 3-9.

1984   Resensieartikel: Wat sê jy? S.A. tydskrif vir taalkunde, 2,1. 83-85.

1984   Die onderrig van die Afrikaanse taalkunde. Klasgids, 19:2. 80-84.

1984   Drie benaderings tot die moderne taalwetenskap: 'n metodologiese besinning.

1985   Aspekte van taalonderrig. Logos, 4,1. 1-10.

1985   Afrikaans as "imposed" of "colonial" in SWA/Namibië. S.A. tydskrif vir taalkunde, 3,1. 43-57.

1985   Suidwesafrikaans. S.A. tydskrif vir taalkunde, Geleentheidsuitgawe, nr. 1

1985   Resensieartikel: woorde as dade. Tydskrif vir literatuurwetenskap, 1, 4.

1986   Taalvariasie in die Afrikaanse letterkunde. Tydskrif vir letterkunde, XXIV, 3. 74-79.

1986   'n Afrikaanse chronolek? S.A. tydskrif vir taalkunde, 4.4. 15-49.

1988   Saam met S.M.C. Prinsloo. 'n Struktuuranalise van die spontane mondelinge vertelling in Afrikaans aan die hand van 'n voorbeeld. Tydskrif vir geesteswetenskappe, 28,4. 327-335.

1988   Wat is reg en wat is verkeerd in Afrikaans? Fasette, 7:2. 30-33.

1989   Die anatomie van taalbeplanning. Koers, 54,3. 272-289.

1990   Die beskrywing van sintaktiese variasie in Afrikaans. Acta Academica, 22,3 145-156.

1990   Die skakelwerkwoorde loop en kom. S.A. tydskrif vir taalkunde, 8,2. 69-74.

1990   Die TV-draaiboek en die drama as leeservaring. Tydskrif vir letterkunde.

1990 Die konsolidasie van die Afrikaanse taalgemeenskap. Literator, 13,2. 69-75. '7

1992   Taalgebruik in godsdiensuitsendings. In die Skriflig, 26,3. 419-422.

1992 Saam met D.P. Wissing. Die fonologie van -de en -te in Afrikaans. S.A. tydskrif vir taalkunde, supplement 13. 185-204.

1993 Skryfkuns as graadvak. Literator, 14,1. 107-116.

1994 Saam met Leentjie Theron. Die ontwikkeling van 'n paradigma by die skryf van 'n kinderverhaal. In: Literator, 15,3 November, 21-40.

1994   Brontaal- of ontvangtaalagensie in Oranjerivierafrikaans en die     ontstaanvanAfrikaans. In: Literator, 15,3, November. 93-106.

1995 Taalverskeidenheid in Afrikaans as spieël van sy kontakgeskiedenis. In: Ester, Hans (red) Afrikaans in een veranderend context. Amsterdam: Suid-Afrikaanse Instituut – Amsterdam 144-160.

1996   S Skryfkuns literêre teorie. In: Tydskrif vir letterkunde. Januarie. 81-93

1996   De christen als creatief schrijver.  In: Woordwerk, November, jg. 16,15. 29-34.

1998   'n Wetenskaplike perspektief op die begrip “Gebruiksafrikaans”.  In: S.A. Tydskrif vir taalkunde. Supplement 35. 3-14

2000   Die oorbrug van 'n generasiegaping: die volwasse jeugboekskrywer in gesprek met die jeug.  In: Literator 21,2. 51-62.

2000   Teksheid: die kreatiwiteitsgraad van 'n teks as aanduiding van die grense   tussen taaldissiplines. In: Literator 21,2. 133-144.

2000   Saam met Franci Greyling.  Karakters vir jeugdige lesers.  In: Literator 21,2. 145-162.

2011   Die romansier en die verlede. Litnet Akademies, Augustus, Jaargang 8,7

2013   Die Groot Trek 175L storie of historie. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, Jaargang 53,3, September 2013, 15pp.

2013 Die skep van ruimte in 'n roman, met verwysing na die drie Koepelromans vanHans  du Plessis. Litnet Akademies, Geesteswetenskappe, September 2013. 17pp.

2015 Om gedigte in ’n Afrikaanse dialek te skryf. Stillet, XXVII:II, September 2015, 17-31

2015 Afrikaans, gekry of gemaak: Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans. 22ste jaargang, 2de uitgawe. 71-89

Tydskrifte en koerante

• Dullaart, Gerda “Oppie bord issie skylte vannie Jirre los voor” “Plus” 5 Mei 2001
• Ferreira, Jeanette “Broermens, dankbaar om lief te hê” “Insig” April 2001
• Tempelhoff, Elise “Hans trek liefdesboegoe” “Beeld” 25 September 2002
• Van der Westhuizen, Betsie “’n Flippen stukkende paradys” “Rapport” 3 Augustus 2013
• Van Wyk, Anim “Prof pak homself in” “Beeld” 12 November 2011
• Vorster, Alita “Prof. Hans kom nou met ’n musiekspel” “Rapport” 14 Junie 2009

Internet

• LitNet: http://www.litnet.co.za
• Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_hansduplessis.htm^{[dooie skakel]}

Ongepubliseerde dokumente

• Du Plessis, Hans “CV Hans du Plessis” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein