Mont Ventoux in Oksitaanse Provensaals Mont Ventor afgelei van die oorspronklike Latynse Venturi is n bergpiek in die dé

Mont Ventoux (in Oksitaanse Provensaals: Mont Ventor, afgelei van die oorspronklike Latynse Venturi) is 'n bergpiek in die département Vaucluse (Provence, Suid-Frankryk), sowat 20 kilometer noordoos van Carpentras. Die berg se noordelike kant grens aan die département Drôme.

Mont Ventoux

Ligging	Vaucluse (Provence, Frankryk)
Hoogte	1 912 meter bo seevlak
Reeks	Massif des Baronnies (Vooralpe)
Koördinate	44°10′28″N 5°16′44″O / 44.17444°N 5.27889°O / 44.17444; 5.27889
Eerste bestyging	26 April 1336
Eerste bestyger(s)	Francesco Petrarca
Maklikste roete	Fietstoer
Mont Ventoux

Mont Ventoux maak deel uit van die Massif des Baronnies in die Provensaalse Vooralpe-gebied, maar verrys nogtans as 'n eensame bergpiek op 'n hoogte van 1 912 meter. Dit is die hoogste bergpiek in die gebied wat byname soos "Reus van Provence" of "Die Kaal Berg" dra. Unesco het Mont Ventoux en sy omgewing in 1990 tot biosfeerreservaat verklaar om die oorlewing van sy ryk verskeidenheid flora te verseker.

Soos die Franse naam al aandui (venteux beteken "winderig"), word die bergpiek deur die groot windsnelhede gekenmerk wat hier optree, veral sodra die Mistral met gewoonlik meer as 100 kilometer per uur waai, en op 19 November 1967 is daar selfs windsnelhede van 320 km/h aangeteken. Die pad oor die berg word dikwels vanweë die sterk plaaslike winde gesluit. Die ware oorspronge van die naam kan teruggevoer word na die 1ste of 2de eeu n.C. toe dit as Vintur (afgelei van 'n Galliese god van bergspitse) of Ven-Top (Gallies "sneeubedekte piek") bekend gestaan het. Sommige navorsers neem egter ook aan dat die berg se naam van die Oud-Keltiese went afgelei is wat "berg" beteken. In die 10de eeu was Latynse name soos Mons Ventosus en Mons Ventorius gebruiklik.

Geskiedenis

Die heilige berg van Provence: Sneeu bedek die hange tot by Mei

Op 26 April 1336 is die berg vir die eerste keer sedert die antieke oudheid deur die Italiaanse digtervors en geleerde Francesco Petrarca (1304–1374) bestyg (die priester Jean Buridan het hom egter vroeër in daardie eeu moontlik as eerste moderne bergklimmer voorafgegaan). Die beskrywing van hierdie bestyging wat Petrarca in 'n brief neergeskryf het, het uitdrukking gegee aan 'n nuwe natuur- en landskapservaring waarby estetiese en kontemplatiewe sienswyses met mekaar verbind is. Sommige navorsers beskou die bestyging derhalwe as 'n sleutelmoment in die oorgang van die Middeleeue na die moderne tydperk. Petrarca se dokumentasie word daarnaas as die beginpunt van die alpinisme beskou aangesien bergklim hier vir die eerste keer in eie reg beskryf word:

“Den höchsten Berg dieser Gegend, den man nicht unverdient Ventosus, den Windumbrausten, nennt, habe ich am heutigen Tage bestiegen, einzig von der Begierde getrieben, diese ungewöhnliche Höhenregion mit eigenen Augen zu sehen.“
("Ek het vandag die hoogste berg van hierdie streek bestyg wat nie onverdiend Ventosus, die Winderige, genoem word nie. Ek was net aangedryf deur my begeerte om hierdie ongewone berggebied met my eie oë te sien.")

Francesco Petrarca is deur baie ander geesdriftiges opgevolg, waaronder die Provensaalse digter Frédéric Mistral wat in 1859 'n nagtelike ekspedisie onderneem het om vanuit die bergspits na die sonsopgang te kan kyk. Later het hy sy ervaring beskryf: "Nous vîmes le soleil surgir, tel un superbe roi de gloire, entre les cimes éblouissantes des Alpes couvertes de neige". ("Ons het die son sien opgaan, soos 'n pragtige koning van glorie, tussen die Alpe se sneeubedekte skitterende pieke.")

Vir die veelsydige Franse geleerde Jean-Henri Fabre (1823–1915) het die Mont Ventoux as biologiese opeluglaboratorium gedien wat so te sê op sy drumpel geleë was – die berg verenig op sy hange immers alle Europese klimaat- en vegetasiesones van die Middellandse See tot by Lapland. Reeds in die 15de eeu is 'n kapel op die berg opgerig en aan die Heilige Kruis gewy.

In 1882 is 'n weerkundige stasie van die nasionale weerburo op Mont Ventoux opgerig. In die 1960's is 'n televisie-uitsaaieenheid gebou waarvan die mas 'n hoogte van 50 meter bereik. Die sein is met 195 kW so sterk dat programme nog oor 'n afstand van 90 kilometer opgevang kan word. Sedert 31 Maart 2007 saai die eenheid die Franse digitale terrestriële televisie TNT uit.

Geografie

Die uitgestrekte kalksteenveld net onderaan die bergspits is eers met die ontginning van die plaaslike bosse blootgelê. Net soos elders in Provence is die bome wat teen sy hange gegroei het reeds vanaf die 12de eeu deur die skeepswerwe van Toulon en later ook deur die Ancien Régime vir sy skeepsbou-aktiwiteite gebruik. Nog in die tyd van Jean-Henri Fabre is na die Mont Ventoux as 'n "kaal" of "geskeerde" berg verwys. Danksy die inisiatief van M. Tichadou, 'n inspekteur van Eaux et Forêts, is in die 1860's met 'n program van bebossing begin. Die projek het veral op die aanplanting van Atlas-seders uit Noord-Afrika gesteun wat in die plaaslike klimaat goed geaard het. Vandag is sy hange lankal weer met bosse beplant, en verskeie spesies van sy oorspronklike flora word goed versorg en kan aan die noordelike kant van die berg langs die staproete van GR 9 besigtig word. Die hoër geleë gedeeltes van veral die suidelike die berghange is egter nog steeds kaal.

Vanweë die groot afstand van ander bergspitse in die gebied – die Signal de Lure met 'n hoogte van 1 826 meter lê 40 kilometer oos van Mont Ventoux – wil dit voorkom of dié berg aansienlik hoër is. Op 'n helder dag bied die Mont Ventoux 'n pragtige uitsig oor die Alpe-bergreeks, die Middellandse See, Camargue en die Rhône-vallei in die rigting van Avignon, die Cévennes-bergreeks, die Sentraalmassief en selfs die kerk Notre-Dame-de-la-Garde in Marseille.

Aan die voet van sy suidelike flanke dra 'n AOC-wyn van oorsprong in die tradisionele wynbougebied van Comtat Venaissin die berg se naam – die wyn Côtes du Ventoux. Sy wingerde maak deel uit van die suidelike Rhône-vallei se wynbougebiede. Danksy die beskermende invloed van Mont Vendoux trek die Comtat Venaissin voordeel uit 'n baie milde mikroklimaat en lewer 'n groot deel van Frankryk se vrugte- en groente-oes op, waaronder kersies, aarbeie, rosyntjies, spaanspek, appelkose en aspersie.

Flora

Mont Ventoux pronk vanweë sy buitengewone vorm en ligging met 'n noordelike en suidelike hang twee verskillende sones op. Aan die suidelike kant is sonskyn volop sodat 'n Mediterreense flora tot by die top uitgebrei het. Op die plante aan die noordelike hang skyn minder son, en hulle maak deel uit van die Middel-Europese en Alpynse flora. Tipiese boomspesies sluit konifere soos larikse in, naas dennebome, seders en ander soorte.

Die bergtop met sy termoklastiese rolstene word deur 'n ekstreme klimaat gekenmerk. Hier aard selfs spesies wat gewoonlik net in arktiese geweste voorkom. Van die groot aantal beskermde plante groei sommige slegs op Mont Ventoux voor. Geen plant op die berg mag gepluk word nie, selfs al is dit nie beskerm nie. UNESCO het hierdie habitat van seldsame plante in 1990 tot biosfeerreservaat verklaar. Die reservaat sluit die berg en sy onmiddellike mgewing in en strek tans oor 'n gebied van 90 000 hektaar met 38 000 inwoners.

Tipiese plantspesies wat op Mont Ventoux voorkom is byvoorbeeld absintkruid (Artemisia absinthium) wat bekendheid verwerf het danksy die absint-ekstrak, 'n sterk alkoholiese drank en aperitief wat vanweë sy toksiese effekte sedert 1915 in Frankryk nie meer gedistilleer mag word nie. Die kruid groei teen die oostelike kant van Mont Ventoux.

Toerisme

Die berg het vanuit baie rigtings gesien 'n keëlvormige voorkoms. Aangesien dit soos 'n magtige, eensame bergreus verrys en van veraf sigbaar is, het die indrukwekkende Mont Ventoux vir die bewoners van sy omgewing en besoekers besondere betekenis. Die berg is een van min plekke wat op 'n helder dag 'n pragtige uitsig oor die Middellandse See, die hoogste bergspitse van die Alpe en die Pireneë bied. Hierdie "heilige" berg van Provence is 'n gewilde bestemming vir toeriste wat die berg met hulle motors vanuit die dorpe Malaucène, Sault of Bédoin kan bereik, maar ook vir fietsryers.

Besoekers kan die toeristepad verlaat en die Mont Ventoux op voetslaanpaaie verken. Twee van die tipiese Franse sentiers de grande randonnée of groot nasionale voetslaanpaaie, die GR 9 en GR 4, kruis mekaar by die Mont Ventoux se Balcon Nord.

Tussen Desember en April word die bergspits van 'n sneeulaag bedek. Sneeuvalle kom soms nog in Mei voor, en besoekers moet dwarsdeur die jaar met sterk winde rekening hou wat in die somer as baie koud ervaar kan word. Temperature op die bergspits is in die algemeen sowat 10 °C laer as dié aan die voet van Mont Ventoux.

Tour de France en fietssport

Daar is drie paaie na die top van Mont Ventoux. Die moeilikste pad vanuit Bedoin in die suid-weste loop oor 'n afstand van sowat 21 kilometer en met 'n gemiddelde styging van 7,6 persent tot by 'n hoogte van meer as 1 600 meter. Hier word ook motorwedrenne gehou wat egter in plaas van die top die Chalet Reynard as eindpunt het. Aangesien Mont Ventoux ook oorsteek kan word, beskik die top oor sy eie pasnaam – Col des Tempêtes ("Stormpas"). Die oostelike pad is die maklikste en loop met 'n gemiddelde styging van 4,5 persent en oor 'n afstand van 26 kilometer tot by 'n hoogte van 1 150 meter.

In 1951 is Mont Ventoux vir die eerste keer by die Tour de France-fietsren ingesluit. Alhoewel hierdie roete tot vandag toe eers 13 keer bemeester is (die laaste fietsjaers het die top in 2000 en 2002 bereik), het hy tot een van die mees legendariese bergspitse van die toer ontwikkel en behoort saam met die Col du Galibier, die Col du Tourmalet en L'Alpe d'Huez tot die "heilige berge" van die Tour de France. Fietsjaers vrees naas sy moelike styging veral die kaal top van Mont Ventoux vanweë sy smorende somerhitte en sterk winde.

Mont Ventoux het op 13 Julie 1967 tragiese bekendheid verwerf toe die Britse professionele fietsjaer Tom Simpson net kort voor die top van uitputting neergeval en gesterf het. By die post mortem, wat later uitgevoer is, is 'n hoë dosis van amfetamiene en alkohol gediagnoseer.

Drie jaar later het die Belgiese fietsjaer Eddy Merckx die Mont Ventoux-toer op pad na sy tweede Tour de France-oorwinning bemeester, maar het as gevolg van fisiese uitputting suurstofbehandeling ondergaan. Volgens die plaaslike owerhede word daar jaarliks tussen tien en twintig sterfgevalle van amateur-fietsryers aangeteken wat hul eie krag oorskat het of die slagoffers van ongelukke word.

Verwysings

Zebhauser, Helmuth: Frühe Zeugnise der Alpenbegeisterung. München: Stiebner Verlag 1986

Eksterne skakels

Der Geburtstag des Alpinismus. Francesco Petrarca und die Besteigung des Mont Ventoux Geargiveer 27 September 2007 op Wayback Machine
Panoramiese uitsigte vanuit die bergspits Geargiveer 29 September 2007 op Wayback Machine
Réserve de biosphère du Mont Ventoux (fr)

[1] Zebhauser, Helmuth: Frühe Zeugnise der Alpenbegeisterung. München: Stiebner Verlag 1986