Murunwa Makwarela

Murunwa Makwarela (1972 - 23 April 2024) was 'n Suid-Afrikaanse politikus, genetiese ingenieur, akademikus en sakeman wat vanaf 28 Februarie 2023 as die burgemeester van Tshwane gedien het totdat hy op 7 Maart 2023 deur die stadsbestuurder afgedank is omdat hy in 2016 insolvent verklaar is. Makwarela is op 9 Maart 2023 heringestel voordat hy op 10 Maart 2023 bedank het nadat bevind is dat die rehabilitasiesertifikaat wat hy getoon het om heraangestel te word, vervals was. Hy was 'n voormalige lid van die Congress of the People en het as die party se enigste raadslid in die munisipaliteit gedien. Voor sy verkiesing as burgemeester was hy die raadspeaker, wat gedien het as deel van 'n veelpartykoalisie gelei deur die Demokratiese Alliansie.

Murunwa Makwarela
Burgemeester van Tshwane
Ampstermyn 28 Februarie 2023 – 10 Maart 2023
Voorafgegaan deur
Opgevolg deur	Cilliers Brink
Speaker van die Tshwane-raad
Ampstermyn 20 Januarie 2022 – 28 Februarie 2023
Voorafgegaan deur
Persoonlike besonderhede
Gebore	1972 Cullinan, Pretoria, Transvaal Provinsie, Suid-Afrika
Sterf	23 April 2024
Politieke party	Congress of the People
Alma mater	(BSc) Universiteit van Natal (, ) Universiteit van die Witwatersrand (PhD)

Vroeë lewe en opvoeding

Makwarela is in 1972 in Cullinan buite Pretoria in die destydse Transvaalprovinsie van Suid-Afrika gebore. Hy het in die dorpie Tshitereke in die Venda-bantustan grootgeword. Makwarela het in 1994 aan die Universiteit van Venda gegradueer met 'n Baccalaureus Scientiae in Plant- en Dierkunde. Hy het daarna aan die Universiteit van Natal se Durban-kampus gestudeer waar hy 'n honneursgraad in plantbiotegnologie in 1995 verwerf het, gevolg deur 'n meestersgraad in Eucalyptus-koueverdraagsaamheid en weefselkultuur in 1997. Hy het in 2006 sy doktorsgraad aan die Universiteit van die Witwatersrand ontvang. Terwyl hy sy doktorsgraad voltooi het, het hy sy navorsing by die Donald Danforth Plant Science Institute in Missouri in die Verenigde State gedoen.

Beroep

Makwarela het sy loopbaan by die Universiteit van die Witwatersrand begin waar hy as 'n navorser op kassava genetiese ingenieurswese gewerk het tussen 2000 en 2005. Van 2005 tot 2007 was hy die eerste Afdelingshoof: Genebanke by die Landbounavorsingsraad. Makwarela het toe werk by die Stad Tshwane gekry as die strategiese uitvoerende direkteur van die munisipaliteit se Landbou- en Omgewingsbestuursdepartement tussen 2007 en 2012. Hy het toe vir die TAHAL Groep gewerk as die hoof- uitvoerende beampte van die maatskappy se Suid-Afrikaanse tak, TAHAL Suid-Afrika, tussen 2012 en 2014.

Makwarela het ook gedien as 'n nie-uitvoerende direkteur en as direksievoorsitter van die Biofuel Business Incubator van 2014 tot 2019. Hy was ook 'n nie-uitvoerende direkteur by die SA Essential Oil Business Incubator. Hy het gedien as 'n nie-uitvoerende direkteur by die Johannesburgse Ontwikkelingsagentskap as voorsitter van die HRREMCO-komitee van 2020 tot 2021 en as 'n nie-uitvoerende direkteur by die Johannesburgse Mark van 2021 tot 2022. Hy is ook 'n medestigter van en voorsitter van die Maluti Green Med, 'n dagga-gelisensieerde farmaseutiese maatskappy, gebaseer in Lesotho.

Politieke loopbaan

Makwarela is in 2020 as streekvoorsitter van die Congress of the People in Tshwane aangestel. Hy is in die November 2021 plaaslike regeringsverkiesings verkies as die party se enigste proporsionele verteenwoordigingsraadslid in die Stad Tshwane.

Speaker van die Tshwane-raad

Makwarela is op 20 Januarie 2022 as die speaker van die Tshwane Stadsraad verkies as deel van 'n koalisie-ooreenkoms wat COPE onderteken het met die Demokratiese Alliansie, ActionSA, die African Christian Democratic Party, die Inkatha Freedom Party, en die Vryheidsfront Plus om 'n meerderheidsregering te vorm in die raad. In April 2022 het die African National Congress en die Economic Freedom Fighters hom versoek om as raadspeaker te bedank te midde van bewerings van ongerymdhede en seksuele aanranding teen hom, waarop hy gereageer het deur te sê: Dit is alles leuens. Soos dinge staan, is dit voortydig vir my om te bedank. Die ANC wil hierdie ongetoetste bewerings as 'n politieke komplot gebruik en 'n wet op hulself wees."

Op 17 November 2022 het Makwerela 'n kriminele saak by die Brooklyn-polisiestasie geopen nadat hy twee dae vroeër tydens 'n raadsvergadering na bewering deur ANC-raadslede aangerand is.

Op 13 Februarie 2023 het Randall Williams sy bedanking as Tshwane-burgemeester aangekondig, maar hy het dit kort daarna gewysig en die datum van sy bedanking na 28 Februarie 2023 verander, wat verwarring onder raadslede veroorsaak het. Makwarela se kantoor het regsadvies ingewin en Makwarela het op 21 Februarie 2023 aangekondig dat Williams se eerste bedankingsbrief geldig is en sy tweede een nie, wat beteken het dat die metro nou sonder 'n burgemeester is. Die DA het, volgens die koalisie-ooreenkoms wat tussen die partye onderteken is, LP Cilliers Brink as hul kandidaat genomineer wat Makwarela aanvanklik belowe het om te ondersteun. COPE is gou uit die koalisie verwyder nadat Makwarela geweier het om 'n dringende raadsvergadering te skeduleer om 'n nuwe burgemeester te verkies.

Burgemeester van Tshwane

Tydens 'n raadsvergadering op 28 Februarie 2023 is Makwarela vir die pos van burgemeester deur die African Transformation Movement genomineer met die steun van die EFF en ANC. Makwarela het Brink in die burgemeesterstemming verslaan toe 'n meerderheid van 112 raadslede vir hom gestem het en slegs 101 vir Brink. Daar word vermoed dat van die DA se koalisievennote vir Makwarela gestem het.

Verwydering uit kantoor

Op 7 Maart 2023 is daar bevind dat Makwarela Artikel 47(1)(c) van die grondwet oortree het (wat bepaal dat persone wat “ongerehabiliteerde insolvente” is nie 'n openbare amp mag beklee nie) nadat bevind is dat hy in 2016 insolvent verklaar is. Gevolglik is hy gediskwalifiseer om 'n verteenwoordigende raadslid van die Tshwane Stadsraad te wees, wat hom effektief van sy burgemeesterskap onthef het. Die stadsbestuurder Johann Mettler se kantoor het 'n kennisgewing op Makwarela bedien om te bewys dat hy sedertdien gerehabiliteer is, maar hy het versuim om enige bewyse te verskaf. Hy is twee dae later as raadslid en burgemeester heraangestel nadat hy 'n sertifikaat van solvensie-rehabilitasie verskaf het, wat se geldigheid daarna onder die loep geneem is. Die volgende dag het die Gautengse Hooggeregshof in Pretoria 'n verklaring uitgereik waarin hulle bevind het dat die rehabilitasiesertifikaat wat Makwarela aan die munisipaliteit verskaf het, vervals is en dat die hof nooit so 'n sertifikaat aan Makwarela uitgereik het nie. Hy het toe op dieselfde dag as burgemeester en raadslid bedank. Daar is ook berig dat hy nie meer 'n lid van COPE is nie.

Dood

Makwarela is op 23 April 2024 ná 'n kort siekbed op 51-jarige ouderdom oorlede.

Verwysings

1. "Office of the Speaker". City of Tshwane. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Februarie 2023. Besoek op 28 Februarie 2023.
2. Madia, Tshidi. "Cope's Dr Murunwa Makwarela elected as Tshwane City council speaker". ewn.co.za (in Engels). Besoek op 28 Februarie 2023.
3. Mothiba, Peter (6 April 2022). "METRO DISRUPTIONS: Tshwane council blues: 'It's all lies,' says embattled speaker amid calls for his resignation over misconduct allegations". Daily Maverick (in Engels). Besoek op 28 Februarie 2023.
4. Mahlati, Zintle. "Tshwane Speaker 'beaten and chased like a dog' opens criminal case against ANC councillors". News24 (in Engels (VSA)). Besoek op 28 Februarie 2023.
5. Goba, Thabiso. "Tshwane without mayor after legal opinion rejects Williams' amended resignation". ewn.co.za (in Engels). Besoek op 28 Februarie 2023.
6. Moatshe, Rapula. "Tshwane coalition partners turn against council speaker Murunwa Makwarela" (in Engels). Besoek op 28 Februarie 2023.
7. Seeletsa, Molefe (24 Februarie 2023). "Parties planning to remove City of Tshwane speaker as Gauteng govt urged to intervene". The Citizen (in Engels). Besoek op 28 Februarie 2023.
8. Mahlathi, Zintle. "Cope councillor Murunwa Makwarela elected mayor of Tshwane, beating DA's Cilliers Brink". News24 (in Engels (VSA)). Besoek op 28 Februarie 2023.
9. Moatshe, Rapula (7 Maart 2023). "Tshwane leaderless again as mayor Murunwa Makwarela disqualified following news he was declared insolvent". . Besoek op 7 Maart 2023.
10. Mothiba, Peter (7 Maart 2023). "POISONED CHALICE: Another Tshwane mayor bites the dust as Murunwa Makwarela gets the boot". Daily Maverick (in Engels). Besoek op 10 Maart 2023.
11. Madia, Tshidi. "Legitimacy of Tshwane mayor's clearance certificate questioned by coalition". ewn.co.za (in Engels). Besoek op 10 Maart 2023.
12. "Dr Makwarela's rehabilitation certificate is fake, says the high court". SowetanLIVE (in Engels). Besoek op 10 Maart 2023.
13. Baloyi, Thabo (10 Maart 2023). "BREAKING: Tshwane Mayor Murunwa Makwarela RESIGNS". The South African (in Engels). Besoek op 10 Maart 2023.
14. Goba, Thabiso. "After quitting as Tshwane mayor, Makwarela no longer a Cope member". ewn.co.za (in Engels). Besoek op 10 Maart 2023.
15. "Former Tshwane Mayors Murunwa Makwarela Diesel". ewn.co.za (in Engels). Besoek op 23 April 2024.